Բնագիտություն 13-17.12.2021

ՀԱՄԱՇԽԱՐՀԱՅԻՆ ՕՎԿԻԱՆՈՍ/ԴՐԱ ՄԱՍԵՐԸ/

ՋՐՈԼՈՐՏ՝ ՋՈՒՐԸ ԲՆՈՒԹՅԱՆ ՄԵՋ/ ՋՐԻ ՀԱՏԿՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ/

Առաջադրանքները փաթեթներում։

Ինչպես նաև այս շաբաթ կքննարկենք դեկտեմբերյան ֆլեշմոբը։

ՀԱՄԱՇԽԱՐՀԱՅԻՆ ՕՎԿԻԱՆՈՍ/ԴՐԱ ՄԱՍԵՐԸ/

Երկրագնդի մակերեսի 7/10 մասն զրաղեցնում է ջրային տարածքր, որը հայտնի է Համաշխարհային օվկիանոս անվանմամբ:

Երկրագնդի միասնական, ընդարձակ ջրային տարածությունը որը ողողում է մայրցամաքների և կղզիների ափերը կոչվում է Համաշխարհային օվկիանոս:

Համաշխարհային օվկիանոսը մայրցամաքներով և կղզիներով պայ­մանականորեն բաժանվում է չորս առանձին օվկիանոսի՝ Խաղաղ, Ատլանտյան, Հնդկական և Հյուսիսային Սառուցյալ : Շատ հաճախ առանձնացնում են մեկ օվկիանոս ևս՝ Հարավայինը, որր ողողում է Անտարկտիդայի ափերը:

Խաղաղ օվկիանոսը տարածքով ամենամեծն է: Այն ավելի րնդարձակ տարածություն է զրաղեցնում, քան ամրողջ ցամաքը:

Մեծությամբ երկրորդն Ատլանտյան օվկիանոսն է, երրորդր՝ Հնդկականը, և ամենափոքրը՝ Հյուսիսային Սառուցյալը:

Օվկիանոսի մաս են կազմում նաև ծովերը, ծովածոցերը, նեղուցները:

Ծովերն օվկիանոսի այն մասերն են, որոնք քիչ թե շատ խորացել են ցամաքի մեջ, օվկիանոսներից տարբերվում են հատակի ռելիեֆով, ջրի հատկություններով, բուսական ե կենդանական աշխարհով: Օրինակ, Միջ­երկրական ծովը, Սև ծովը և այլն:

Օվկիանոսի կամ ծովի այն մասերր, որոնք առավել շատ են ներթա­փանցել ցամաքի մեջ, կոչվում են ծովածոցեր: Օրինակ, Բենգալյան ծոցր: Ջրային ավազաններն իրար միացնող կամ ցամաքներն իրարից բա­ժանող  բնական ջրային նեղ տարածքներր կոչվում են նեղուցներ: Օրինակ, Ջիբրալթարի նեղուցը:

Համաշխարհային օվկիանոսի ջուրը, ներթափանցելով ցամաքի մեջ, վերջինս խիստ մասնատել է, ինչի հետևանքով առաջացել են բազմաթիվ կղզիներ և թերակղզիներ:

Ցամաքի համեմատաբար փոքր տարածքներր, որոնք բոլոր կողմերից շրջապատված են ջրով, կոչվում են կղզիներ: Ի տարբերություն կղզիների, թերակղզիները ոչ բոլոր կողմերով են շրջապատված ջրով: Դրան մի կողմով միացած են ցամաքին:

Համաշխարհային օվկիանոսի հատակը ցամաքի մակերևույթի նման անհարթ է: Այնտեղ կարելի է հանդիպել առանձին լեռների, լեռնաշղթանե­րի, ընդարձակ հարթությունների, խոր անդունդների:

Համաշխարհային օվկիանոսի ամենախոր իջվածքը Մարիանյանն է՝ 11022 մ, որը գտնվում է Խաղաղ օվկիանոսում:

Օվկիանոսի խորությունը չափում են ձայնային խորաչափ (էխոլոտ) կոչվող սարքով, որր տեղադրվում է հատուկ նավերի վրա: Խորությունները չափում են հետևյալ կերպ. հաշվում են խորաչափից արձակած և հատակից անդրադարձած ձայնի անցած ժամանակը, որը, ենթադրենք, 8 վայրկյան է, բաժանում երկուսի (գնալու և վերադառնալու համար) և բազմապատկում օվկիանոսի ջրում ձայնի արագությանը՝ մոտ 1500 մ/վ, ստանում խորությունը՝ 1500 ■ 8 : 2 = 6000 մ:

Օվկիանոսի ջուրը տաքանում է Արեգակից:

Ամենատաք ջրերը հասարակածային շրջանի ջրերն են, որտեղ օվկիանոսի մակերևույթին ջերմաստիճանը 28-30 ⁰C է:Դեպի բևեռներ ջրի ջերմաստիճանն աստիճանաբար նվազում է և մերձբևեռային շրջաններում դառնում -1-ից -2⁰ C:

Համաշխարհային օվկիանոսի ջուրն ունի դառնա­ղի համ: Օվկիանոսի ջրի մեկ լիտրում պարունակվում է միջինը 35 գ աղ (35 գ/լ): Ամենաաղի ծովր Կարմիրն է՝ 41 գ^/լ աղ^:

Հարցեր և առաջադրանքներ

1. Ի՞նչ է Համաշխարհային օվկիանոսը: Որո՞նք են դրա մասերը:

Երկրագնդի մակերեսի 7/10 մասն զրաղեցնում է ջրային տարածքր, որը հայտնի է Համաշխարհային օվկիանոս անվանմամբ:

Երկրագնդի միասնական, ընդարձակ ջրային տարածությունը որը ողողում է մայրցամաքների և կղզիների ափերը կոչվում է Համաշխարհային օվկիանոս:

• Ի՞նչ են ծովը, ծովածոցը և նեղուցը: Բերեք օրինակներ:

Ծովերն օվկիանոսի այն մասերն են, որոնք քիչ թե շատ խորացել են ցամաքի մեջ, օվկիանոսներից տարբերվում են հատակի ռելիեֆով, ջրի հատկություններով, բուսական ե կենդանական աշխարհով: Օրինակ, Միջ­երկրական ծովը, Սև ծովը և այլն:

Օվկիանոսի կամ ծովի այն մասերր, որոնք առավել շատ են ներթա­փանցել ցամաքի մեջ, կոչվում են ծովածոցեր: Օրինակ, Բենգալյան ծոցր: Ջրային ավազաններն իրար միացնող կամ ցամաքներն իրարից բա­ժանող  բնական ջրային նեղ տարածքներր կոչվում են նեղուցներ: Օրինակ, Ջիբրալթարի նեղուցը:

• Ի՞նչ են կղզին և թերակղզին: Բերեք օրինակներ:

Համաշխարհային օվկիանոսի ջուրը, ներթափանցելով ցամաքի մեջ, վերջինս խիստ մասնատել է, ինչի հետևանքով առաջացել են բազմաթիվ կղզիներ և թերակղզիներ:

Ցամաքի համեմատաբար փոքր տարածքներր, որոնք բոլոր կողմերից շրջապատված են ջրով, կոչվում են կղզիներ: Ի տարբերություն կղզիների, թերակղզիները ոչ բոլոր կողմերով են շրջապատված ջրով: Դրան մի կողմով միացած են ցամաքին:

• Ինչպե՞ս է փոփոխվում օվկիանոսի ջրի ջերմությունը: Որքա՞ն է ջրի աղիությունը:

Օվկիանոսի ջուրը տաքանում է Արեգակից:

Ամենատաք ջրերը հասարակածային շրջանի ջրերն են, որտեղ օվկիանոսի մակերևույթին ջերմաստիճանը 28-30 ⁰C է:Դեպի բևեռներ ջրի ջերմաստիճանն աստիճանաբար նվազում է և մերձբևեռային շրջաններում դառնում -1-ից -2⁰ C:

Համաշխարհային օվկիանոսի ջուրն ունի դառնա­ղի համ: Օվկիանոսի ջրի մեկ լիտրում պարունակվում է միջինը 35 գ աղ (35 գ/լ): Ամենաաղի ծովր Կարմիրն է՝ 41 գ^/լ աղ^:

ՋՐՈԼՈՐՏ՝ ՋՈՒՐԸ ԲՆՈՒԹՅԱՆ ՄԵՋ/ ՋՐԻ ՀԱՏԿՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ/

Ջուրը բնության մեջ: Ջրոլորտ: Երկրագնդի մակերևույթի մեծ մասը ծածկված է ջրով:

Երկրագնդի վրա ջրի ծավալի մեծ մասը Համաշխարհային օվկիանո­սի աղի ջրերն են: Միայն չնչին մասը կազմում են ցամաքի, մթնո­լորտի և կենդանի օրգանիզմների մեջ գտնվող ջրերը:

Մարդուն անհրաժեշտ քաղց­րահամ ջրի ծավալը մեր մոլորա­կի վրա շատ չնչին է, ըստ որում՝ բաշխված է խիստ անհավասա­րաչափ: Մի տեղ ջրի ավելցուկի պատճառով գոյացել են ճահիճ­ներ, իսկ մեկ այլ տեղ ջրի սակա­վության պատճառով առաջացել են անապատներ:

Օվկիանոսի, ցամաքի, մթնոլորտի և կենդանի օրգանիզմների մեջ գտնվող ջրերը միասին կազմում են Երկիր մոլորակի ջրային թաղանթը՝ ջրոլորտը:

Ջրի հատկությունները: Ջուրր թափանցիկ, անհոտ հեղուկ է: Իր որոշ զարմանալի հատկություններով այն տարբերվում է բնության մեջ եղած մնացած բոլոր նյութերից:

Մաքուր ջուրր սառչում է 0 °C-ում, եռում և գոլորշի է դառնում 100 ⁰C-ում:

Հայտնի է, որ նյութերը տաքանալիս ընդարձակվում են, դրանց խտությունը փոքրանում է, իսկ սառչելիս սեղմվում են, և խտությունը մեծանում է: Սակայն, ի տարբերություն բոլոր նյութերի՝ ջուրր միակ նյութն է, որի խտությունը պինդ վիճակում (սառույց) ավելի փոքր է, քան հեղուկ վիճակում: Ջրի կարևոր հատկություններից է նաև զանազան նյութեր իր մեջ լու­ծելու ունակությունը: Անցնելով ապարների միջով՝ ջուրր լուծում է զանա­զան նյութեր:

Բնական ջրերր, ըստ դրանց մեջ լուծված աղերի քանակի, լինում են քաղցրահամ և աղի:

Այն ջրերը, որոնք մեկ լիտրում պարունակում են մինչև 1 գրամ լուծ­ված աղեր, կոչվում են քաղցրահամ, իսկ 1 գրամից ավելի աղ պարունակող ջրերը կոչվում են աղի:

Աղի ջրերր պիտանի չեն խմելու և դաշտերի ոռոգման համար: Բոլորովին մաքուր ջրերր նույնպես պիտանի չեն, որովհետև ջրի մեջ բնական վիճա­կում լուծված որոշ քանակությամբ նյութերն անհրաժեշտ են բույսերի և կենդանիների կենսագործունեության ապահովման համար:

Նույնիսկ խմելու համար լավագույն է համարվում այն ջուրր, որի մեկ լիտրը պարունակում է չնչին քանակի լուծված նյութեր, և վնասակար բակ­տերիաներ չի պարունակում:

Ջրի մյուս կարեոր հատկությունր ջերմունակությունն է, այսինքն՝ ջեր­մություն կլանելու և կուտակելու հատկությունը:

Ջուրր սառույց վիճակից հեղուկի և հեղուկից գոլորշու վերածվելիս շրջապատից կլանում է մեծ քանակությամբ ջերմություն: Օրինակ՝ ամառ­վա շոգին քաղաքի վրա տեղացած անձրևը րոպեների րնթացքում կարող է գոլորշանալ՝  շրջապատից կլանելով մեծ քանակությամբ ջերմություն: Որ­պես արդյունք՝ քաղաքի օդի ջերմաստիճանր կարող է մի քանի աստիճա­նով նվազել՝ մեղմացնելով շոգր: Իսկ ջուրր սառույց կամ գոլորշին հեղուկ դառնալիս տեղի է ունենում հակառակ գործրնթացր. կլանված ջերմու­թյունն անջատվում է և հաղորդվում շրջապատին:

Օրինակ՝ ջրավազաններր, ամռանը կուտակելով Արեգակի ջերմային էներգիան, զովացնում են մերձակա տարածքի շոգը, իսկ ձմռանր կուտակ­ված ջերմությունն աստիճանաբար հաղորդում են շրջապատին՝ մեղմելով սաստիկ ցուրտը:

Հարցեր և առաջադրանքներ

1. Ի՞նչ է ջրոլորտը: Որո՞նք են դրա բաղադրամասերը:

Օվկիանոսի, ցամաքի, մթնոլորտի ե կենդանի օրգանիզմների մեջ գտնվող ջրերր միասին կազմում են Երկիր մոլորակի ջրային թաղանթը՝ ջրոլորտը:

• Ջրի ի՞նչ հատկություններ գիտեք:

Ջրի հատկությունները: Ջուրր թափանցիկ, անհոտ հեղուկ է: Իր որոշ զարմանալի հատկություններով այն տարբերվում է բնության մեջ եղած մնացած բոլոր նյութերից:

• Ո՞ր ջրերն են կոչվում քաղցրահամ:

Այն ջրերը, որոնք մեկ լիտրում պարունակում են մինչև 1 գրամ լուծ­ված աղեր, կոչվում են քաղցրահամ, իսկ 1 գրամից ավելի աղ պարունակող ջրերը կոչվում են աղի:

• Ի՞նչ է ջրի ջերմունակությունը: Ինչպե՞ս է դա ազդում կիմայի վրա:

Ջրի մյուս կարեոր հատկությունր ջերմունակությունն է, այսինքն՝ ջեր­մություն կլանելու և կուտակելու հատկությունը:

Ջուրր սառույց վիճակից հեղուկի և հեղուկից գոլորշու վերածվելիս շրջապատից կլանում է մեծ քանակությամբ ջերմություն: Օրինակ՝ ամառ­վա շոգին քաղաքի վրա տեղացած անձրևը րոպեների րնթացքում կարող է գոլորշանալ՝  շրջապատից կլանելով մեծ քանակությամբ ջերմություն: Որ­պես արդյունք՝ քաղաքի օդի ջերմաստիճանր կարող է մի քանի աստիճա­նով նվազել՝ մեղմացնելով շոգր: Իսկ ջուրր սառույց կամ գոլորշին հեղուկ դառնալիս տեղի է ունենում հակառակ գործրնթացր. կլանված ջերմու­թյունն անջատվում է և հաղորդվում շրջապատին:

• Ինչո՞ւ ամռան շոգին տեղացած հորդառատ անձրևից որոշ ժամա­նակ հետո շոգը մեղմում է:

Օրինակ՝ ջրավազաններր, ամռանը կուտակելով Արեգակի ջերմային էներգիան, զովացնում են մերձակա տարածքի շոգը, իսկ ձմռանը կուտակ­ված ջերմությունն աստիճանաբար հաղորդում են շրջապատին՝ մեղմելով սաստիկ ցուրտը:

Մաթեմատիկա 13.12.2021

Առաջադրանքներ

 Գտեք տրված թվերի ամենափոքր ընդհանուր բազմապատիկը:

• 6 և 7-(6,7)=42

6-6, 12, 18, 24, 30, 36, 42,48……

7-7, 14, 21, 28, 35, 42, 49……

• 5 և 11-(5,11)=55

5-5, 10, 15, 20, 25, 30, 35, 40, 45, 50, 55, 60…….

11-11, 22, 33, 44, 55, 66…..

• 4 և 7-(4,7)=28

4-4, 8, 12, 16, 20, 24, 28, 32…..

7-7, 14, 21, 28, 35….

• 12 և 8-(12,8)=24

12-12, 24, 36, 48, 60, 72, 84, 96…

8-8, 16, 24, 32, 40, 48, 56, 64, 72, 80…..

• 24 և 6-(24,6)=24

24-24, 48, 72…..

6-6, 12, 18, 24, 30, 36, 42, 48, 54….

• 18 և 6-(18,6)=18

6-6, 12, 18, 24, 30, 36, 42, 48, 54…..

18-18, 36, 54……

• 24 և 8-(24,8)=24

8-8, 16, 24, 32…..

24-24, 48……

• 25 և 50-(25,50)=50

25-25, 50…..

50-50, 100…..

• 5 և 12-(5,12)=60

5-5, 10, 15, 20, 25, 30, 35, 40, 45, 50, 55, 60, 65…

12-12, 24, 36, 48, 60, 72….

• 14 և 49-(14,49)=98

14-14, 28, 42, 56, 70, 84, 98….

49-49, 98…..

• 12 և 36-(12, 36)=36

36-36, 72…

12-12, 24, 36, 48…

• 15 և 12-(15,12)=60

15-15, 30, 45, 60, 75, 90, 105…

12-12, 24, 36, 48, 60, 72….

• 250 և 50-(250,50)=250

50-50, 100, 150, 200, 250, 300…

250-250, 500….

• 70  և  28-(70,28)=280

70-70, 140, 210, 280, 350….

28-28, 56, 84, 112, 140, 168, 196, 224, 252, 280…..

• 25 և 5-(25,5)=25

25-25, 50….

5-10, 15, 20, 25, 30….

• 240 և 60-(240,60)=240

240-240, 480….

60-60, 120, 180, 240, 300…

• 16 և 32-(16,32)=32

16-16, 32, 48….

32-32, 64….

• 10 և 8-(10,8)=80

8-8, 16, 24, 32, 40, 48, 56, 64, 72, 80, 88…

10-10,20,30, 40, 50, 60, 70, 80, 90….

• 15 և 40-(15,40)=120

15-15, 30, 45, 60, 75, 90, 105, 120, 135….

40-40, 80, 120, 160….

• 100 և 20-(100,20)=100

100-100, 200…

20-20, 40, 60, 80, 100, 120….

Русский 13.12.2021

Урок 1

В одном доме жили две девочки – Рукодельница да Ленивица. Рукодельница была умная девочка. Она рано вставала, одевалась, за дело принималась: печку топила, избу мела, а потом на колодец за водой ходила. А Ленивица в постельке лежала, потягивалась, с боку на бок переваливалась. Потом встанет, да и сядет к окошку мух считать: сколько прилетело, да сколько улетело. Как всех пересчитает Ленивица, так уж не знает, за что приняться и чем бы заняться. Сидит и плачет, что ей скучно. Между тем Рукодельница воду принесёт, затем примется чулки вязать, да рубашки шить. И не было никогда ей скучно. Однажды Рукодельница пошла за водой, опустила ведро в колодец на верёвке. Верёвка оборвалась, и ведро упало в глубокий колодец…
Нечего было делать. Рукодельница ухватилась за верёвку и опустилась по ней к самому дну. Только тут с ней чудо случилось, смотрит: перед ней печка, а в печке сидит румяный пирожок, поглядывает да приговаривает:
– Я совсем готов, подрумянился. Кто меня из печки возьмёт, тот со мной и пойдёт!
Рукодельница схватила лопатку, вынула пирожок и положила его за пазуху. Идёт она дальше. Перед нею сад, а в саду стоит дерево, а на дереве золотые яблочки; яблочки листьями шевелят и говорят:
– Мы яблочки наливные, вкусные. Кто нас с дерева стрясёт, тот нас себе и возьмёт. Рукодельница подошла к дереву, потрясла его, и золотые яблочки так и посыпались к ней в передник. Рукодельница идёт дальше. Смотрит перед ней Мороз Иванович. Сидит он на ледяной лавочке да снежные комочки ест.
– А! – сказал он. – Здорово, Рукодельница! Спасибо, что ты мне пирожок принесла.
Тут он посадил Рукодельницу возле себя, и они вместе пирожком позавтракали, а золотыми яблочками закусили.
– Знаю я, зачем ты пришла, – говорит Мороз Иванович, – ты ведёрко в мой колодец уронила. Отдам я тебе ведёрко, только ты мне за то три дня послужи. Будешь умна, тебе ж лучше; будешь ленива, тебе ж хуже.

чудо – հրաշք                                                                     передник – фартук
положить за пазуху – ծոցը դնել                                     лавочка – скамейка
послужить – ծառայել

Найдите в тексте ответы на вопросы и прочитайте их.
1. Чем занималась Рукодельница рано утром?

Она рано вставала, одевалась, за дело принималась: печку топила, избу мела, а потом на колодец за водой ходила.

2. Почему Ленивице было скучно?

Ей было скучно, потому что он ничего не делал.

3. Скучала ли Рукодельница?

Нет

4. Что случилось однажды у колодца?

Ведро упало в колодец.

5. О чём попросили девочку пирожок и яблочки?

Они  попросили  взять  их  с собой.

6. Кого встретила на дне колодца девочка?

Пирожки девочка встретила в колодце.

Пирожки, яблоки и Мороза Ивановича.

7. Что предложил Мороз Иванович Рукодельнице?

Он сказал, послужи мне только три дня.
Согласны ли вы с тем. что …
1. Девочку звали Ленивицей, потому что она была очень ленивой.

Да

2. Девочку звали Рукодельницей, потому что она всё умела делать.

Да

3. Всю работу делала Рукодельница, и Ленивице нечего было делать.

Да

4. На дне колодца первым встретился девочке Мороз Иванович.

Нет

5. Девочка пришла к Морозу Ивановичу с пустыми руками.

Нет

6. Он был очень сердитый и не хотел отдавать ведро.

Нет

Подберите антонимы к данным словам.
Глупый-умный, добрый-злой, бледный-румяный, поздно-рано, весело-грустно, лучше-хуже, отнести-принеси, подняться-спуститься.
Спишите. Вместо точек вставьте нужные глаголы.
1. Рукодельница всегда рано вставала и принималась  за дело.

2. Каждый день девочка топила печку.

3. Верёвка оборвалась, и ведро упало в колодец.

4. Мороз Иванович посадил девочку возле себя, и они вместе пирожком позавтракали.