Արարատի մարզ

Մարզկենտրոնն Արտաշատ քաղաքն է։ Տարածքը 2096 կմ² է։

Արարատի մարզը գտնվում է Հայաստանի հարավ-արևմուտքում։ Հյուսիս-արևմուտքից սահմանակից է Արմավիրի մարզին, հյուսիսից՝ Երևանին ու Կոտայքի մարզին, արևելքից Գեղարքունիքի և Վայոց ձորի մարզերին, հարավից՝ Ադրբեջանի մասը կազմող Նախիջևանին, իսկ հարավ-արևմուտքից Թուրքիային։

Հյուսիսում Երանոսի լեռնաշղթան է։ Հյուսիսային սահմանն անցնում է Ազատ և դրա վտակ Գողթ գետերով։ Հյուսիս-արևելքում Գեղամա լեռնաշղթայի հարավարևմտյան հատվածն է։ Արևելքում Մժկատարի լեռներն են, որից արևմուտք ընկած է Դահնակի լեռնաշղթան, սրանից էլ հարավ գտնվում է Ուրծի լեռնաշղթան։ Մարզի կենտրոնում Երասխի լեռներն են, Կոտուց, Խոսրովասար լեռնագագաթները և այլ լեռնազանգվածներ։

Տարածքի ամենացածր կետը հարավում է՝ Արաքսի հունի մոտ՝ 801 մ։ Ամենաբարձր կետը հյուսիս-արևելքում գտնվող Սպիտակասար լեռնագագաթն է՝ 3555,7 մ։

Տարածքի միայն մոտ 30%-ն է հարթավայրային։

Մարզի խոշոր գետերն են Արաքսը, Հրազդանը, Ազատը, Վեդին։ Համեմատաբար փոքր գետերից են Արածոն, Չորասու հեղեղատարը, Ազատի ու Վեդիի վտակները՝ Քաջառուն (Դարբանդ), Խոսրովը, և այլն։ Արարատի մարզի գետերը պատկանում են Արաքսի ավազանին: Արարատյան հարթավայրով անցնող գետերը ունեն ոռոգիչ նշանակություն։ Ազատի վրա Լանջազատ գյուղի մոտ կառուցված է Զովաշենի ջրամբարը և համանուն ՀԷԿ-ը։

Արարատի մարզում տարեկան միջին ջերմաստիճանը ցածրադիր և բարձր լեռնային շրջանների միջև տատանվում է +10 °C-ի և -2 °C-ի միջև։Ցածրադիր շրջաններում դիտված բացարձակ առավելագույն և նվազագույն ջերմաստիճաններն են -33 °C և +42 °C, ընդ որում վերջինս Հայկական լեռնաշխարհում դիտարկված բացարձակ առավելագույն ջերմաստիճանն է և այն գրանցվել է Արարատյան հարթավայրի հարավ-արևելքում։ Ընդհանուր առմամբ Արարատի մարզն աչքի է ընկնում կլիմայի չորությամբ։

Արարատի մարզը տնտեսապես Հայաստանի ամենազարգացած մարզերից է, հատկապես կարևոր է մարզի գյուղատնտեսական նշանակությունը։ Ունենալով Արարատյան դաշտի մի մեծ հատված՝ մարզը տալիս է Հայաստանի գյուղատնտեսական արտադրանքի զգալի մասը։ Առավել զարգացած է երկրագործությունը։ Հիմնական պտղատու այգիներն են խաղողի, ծիրանի, դեղձի այգիները, մշակվում են նաև կեռաս, սալոր, խնձոր, տանձ և այլն։

Մարզը նաև ալկոհոլային խմիչքների արտադրության առանցքային կենտրոններից է։ Հիմնական արտադրատեսակներն են կոնյակ, գինի, օղի։ Զբոսաշրջային խոշոր կենտրոն է Խոր Վիրապի վանական համալիրը։

Նյութը՝ Արմինե Գոգինյանի բլոգից։

English 08-15.12.2021

Lesson 1

Հղումներ՝

https://www.grammarbank.com/simple-past-vs-past-continuous.html

https://www.perfect-english-grammar.com/past-simple-past-continuous-exercise-2.html

The Rabbit and the Turtle/Read, try to tell and do the exercises!

Մայրենի 08.12.2021

Հետաքրքիր է իմանալ

Կարդա՛ հետաքրիր փաստեր աշխարհի լեզուների մասին, առանձնացրո՛ւ և ներկայացրո՛ւ քեզ ամենից շատ դուր եկած տեղեկությունը։

Չինարեն լեզվի «Մանդարին» անվանմամբ բարբառը աշխարհի ամենատարածված լեզուն է: Այդ լեզվով խոսում են ավելի քան 885 միլիոն մարդ: Երկրորդ տեղում իսպաներենն է՝ 332 միլիոն, երրորդը՝ անգլերեն – 322 միլիոն:

Ներկայացնում  եմ  ես՝

Ինձ  համար  շատ  տարօրինակ  էր, որ  Չինարեն  ցանկացած  բարբառ կարող  է  լինել  ամենաշատ  օգտագործվող  լեզուն։ Մինչ  այս  տեղեկությունը, ինձ  միշտ  թվացել  է, որ  համաշխարային  լեզուն  անգլերենն է։ Իմ  կարծիքով  քսան  տարեկանից  բարձր  մարդիկ  պետք  է  խոսեն  անգլերեն, եթե  ունեն  բավարար  կրթություն։ Իսկ աշխարհում  շատերն  ունեն  բավարար  կրթություն։

Մի  փոքր  տխրեցի, որովհետև  ես  չեմ  գտնվում  այդ  885 միլիոն  մարդկանց  թվում։ Ես  որքանով  կկարողանամ  կփորձեմ  սովորել  այդ  լեզուն։

Այսքանը։

Գործնական քերականություն 5 փաթեթից կատարիր տրված առաջադրանքները։

149. Յուրաքանչյուր հարցին պատասխանող մի քանի բառ գրի´ր:

Օրինակ՝

Ինչպե՞ս մոտեցավ: — Արագ մոտեցավ: Իսկույն մոտեցավ: Լրջորեն մոտեցավ: Կամաց-կամաց մոտեցավ: Հազիվհազ մոտեցավ: Հետզհետե մոտեցավ: Եվ այլն:

Ո՞վ եկավ:-Տղան  եկավ։ Մայրիկը  եկավ։ Շունը  եկավ։ Քույրիկը  եկավ։ Բարեկամը  եկավ։ Հայրիկը  եկավ։
Ի՞նչը քաղցրացավ:-Թխվածքը  քաղցրացավ։ Ալադինը  քաղցրացավ։ Կյանքը  քաղցրացավ։ Փախլավան  քաղցրացավ։
Տատը ի՞նչ է անում:-Տատը  գործում  է։ Տատը  պարում  է։ Տատը  ճաշ  է  պատրաստում։ Տատը հյուրեր  է  ընդունում։ Տատը  քայլում  է։
Գիրքը ի՞նչ է լինում:-Գիրքը  այրվում  է։ Գիրքը  քայլում  է։ Գիրքը  խոսում  է։  Գիրքը  պատմում  է։
Ինչպիսի՞շնիկ է:-Գեղեցիկ  շնիկ  է։ Ուրախ  շնիկ  է։  Վայրի շնիկ  է։  Սպիտակ  շնիկ  է։  Մարիի շնիկն  է։
Ինչպե՞ս գտավ:-Պատահական  գտավ։ Իսկույն  գտավ։ Շուտ  գտավ։ Ուշ  գտավ։
Ե՞րբ եկավ։-12:00-ին  եկավ։ 16:00-ին  եկան։ 21:00-ին  եկավ։ Նվերներով   եկավ։ Հանկարծ  եկավ։

150. Յուրաքանչյուր հարցին պատասխանող մի քանի բառ գրի´ր:

Ի՞նչը վերջացավ:-Ֆիլմը  վերջացավ։ Դասը  վերջացավ։ Ուտելիքը  վերջացավ։ Գումարը  վերջացավ։ Մուլտֆիլմը  վերջացավ։
Ո՞վ մտավ:-Հայրիկը  մտավ։ Տատիկը  մտավ։ Պապիկը  մտավ։ Քեռին մտավ։ Մորաքույրը  մտավ։ Մայրիկը  մտավ։
Տղան ի՞նչ արեց:-Տղան  խաղաց։ Տղան  գրեց։Տղան  վազեց։ Տղան  ասաց։ Տղան  ուրախացավ։
Անձրևը ի՞նչ եղավ:-Անձրևը  եկավ։ Անձրևը  շարունակվեց։ Անձրևը  վերջացավ։ Անձրևը  ուժեղացավ։
Ինչպիսի՞ դաս էր:-Հետաքրքիր  դաս  էր։ Անսպասելի  դաս  էր։Զվարճալի  դաս  էր։ Անհետաքրքիր  դաս  էր։
Ո՞ր գզեստն է հագին:-Կարմիր  զգեստն է  հագին։ Դեղին  զգեստն  է  հագին։ Կապույտ  զգեստն  է  հագին։
Ինչպե՞ս մոտեցավ:- Արագ մոտեցավ: Իսկույն մոտեցավ: Լրջորեն մոտեցավ: Կամաց-կամաց մոտեցավ: Հազիվհազ մոտեցավ: Հետզհետե մոտեցավ:
Ե՞րբ կգամ:- Վաղը  կգամ։ Այսօր  կգամ։ Ուշ կգամ։ Հիմա  կգամ։ 9-ին  կգամ։
Ինչքա՞ն հետաքրքիր է:-Շատ  հետաքրքիր  է։ Քիչ  հետաքրքիր  է։ Ահավոր հետաքրքիր  է։ Բավականին  հետաքրքիր  է։

151. Ա և Բ խմբի բառերի իմաստների տարբերությանը բացատրի´ր:

   Ա                                Բ

Անտառ         —            խշշում է

աղջիկ           —            խաղում է

մարդ             —            կանգնում է

մեքենա         —            սլացավ

քամի              —           դադարեց

Ա  խմբի բառերը  գոյականներ  են, իսկ  Բ  խմբի  բառերը  բայեր են։Ա  խմբի  բառերը  սովորակնա  բառեր  են, իսկ  Բ  խմբի  բառերը  գործողություններ։

152. Ա և Բ խմբի բառերի իմաստների տարբերությունը բացատրի´ր:

Ա                         Բ

Պար       —        պարում է
երգ         —        երգել է
կանչ      —         կանչել է
հարց    —        հարցրել է
կապ      —         կապում  է

Ա  խմբում  բառերը  ոչինչ  ցույց  չեն  տալիս, իսկ  Բ  խմբում  գործողություն  են  ցույց  տալիս։

Իսկ  այս  դեպքում գոյականը  դարձված  է  բայ։(բառերը  սխալ  են  գրված)

153. Աև Բ  խմբի բառերի տարբերությունը  գտի´ր (ի՞նչ են  ցույց տալիս, ի՞նչ հարցերի են պատասխանում): Բ խմբի  ստերին ին՞չ անուն կարելի  է տալ:

Ա. Տղա, թանաք, խրճիթ, արգելք, բաժակ, բանալի, տատիկ, ուսուցչուհի, թռչուն, հեղեղ, դերձակ:
Բ. Հնձում ենք, խաղում  էինք, լուսավորում  ես, կտցահարեց, վազում էիք, թակում եմ, հեղեղել է, խռնվում են, շփոթեցի, բացել եք:

Ա  խմբի  բառեր  գոյականներ  են, իսկ  Բ  խմբի  բառերը  գործողություններ   են։

Ա  խմբի  բառերը պատասխանում  են՝ ի՞նչ  և  ո՞վ հարցերին, իսկ  Բ  խմբի  բառերը  պատասխանում  են՝ ի՞նչ  էինք  անում, ի՞նչ  էիք  անում  և  այլն։

154. Տրված բառախմբերում պակասող բառերն ավելացրո´ւ , որ դառնան նախադասություննր:

Բակում մի երիտասարդ սրինգ էր  նվագում։
Երեխան քարերի մեջ ինչ-որ բան նկատեց։
Մի մարդ մութ գիշերով ձոր էր  գնում։
Անձրևը անընդհատ ուժեղանում  է։
Արևի առաջին շողերի հետ քաղաքն աղմուկով  լցվեց։

155. Նախորդ աոաջադրանքը կատարելիս ինչպիսի՞ բառեր ավելացրիր:

Դրանք բայեր են: Հին հայերենում «բայ» նշանակում է «խոսում է, ասում է»:

Նախորդ  նախադասություններոում  ես  նախադասությանը  ավելացրեցի  ստորոգյալ(գործողություն ցույց  տվող բառ)։ Առանց  ստորոգյալի  նախադասություն  չի  լինի։

156. Ի՞նչ ընդհանրություն ունեն ընդգծված բառերը (ի՞նչ հարցի են պատասխանում, ի՞նչ են ցույց տալիս):

Արջը տանձ է ուտում:
Մեր բարդին սոսափում է:
Սևաչյա աղջիկը երգում է:
Միայնակ ծաղիկը սպասում էր վերջին քամուն:
Անվանի մարզիկի հետ հանդիպելու կգա՞ս:
Նա մոտեցավ խշշացող գետին:

Նախադասության  ընդգծված  բառերը  գոյականներ  են(ի՞նչ, ինչե՞ր, ո՞վ, ովքե՞ր)։

Նրանք  ցույց  են  տալիս  մարդ  և  առարկա։ Ընդգծված  բառերը  ենթականեր  են, իսկ  առանց  ենթակաների  նախադասություն  չի  լինի։

Ռուսերեն 06.12.2021/Белая шубка/

В ту зиму снег долго не выпадал. Реки и озёра давно льдом покрылись, а снега всё нет и нет. Зимний лес без снега казался хмурым, унылым. Все листья с деревьев давно опали, перелётные птицы улетели на юг. Шёл я как-то с ребятами по лесу, возвращались мы из соседней деревни. Вышли на лесную поляну. Вдруг видим – посреди поляны над большим
кустом вороны кружат. Каркают, летают вокруг него, то вверх взлетят, то на землю сядут. Наверное, думаю, они там какую-то еду себе нашли. Стали ближе подходить. Заметили нас вороны – одни в сторону отлетели, по деревьям расселись, а другие и улетать не хотят, так над головой и кружат. Подошли мы к кусту, смотрим – что-то под ним белеет, а что – сквозь частые ветки и не разберём. Раздвинул я ветки, гляжу – заяц, белый-белый как снег. Забился под самый куст, прижался к земле, лежит не шевельнётся. Кругом всё серое – и земля и опавшие листья, а заяц среди них так и белеет. Вот почему он воронам на глаза попался – оделся в белую шубку, а снега-то нет, значит, и спрятаться ему, белому, негде. Дай-ка попробуем его живьём поймать! Просунул я руку под ветки, тихонько, осторожно, да сразу цап его за уши – и вытащил из-под куста!
Бьётся заяц в руках, вырваться хочет. Только смотрим – одна ножка у него как-то странно болтается. Тронули её, а она переломана! Значит, сильно его вороны потрепали. Не приди мы вовремя, пожалуй, и совсем бы забили. Принёс я зайца домой. Папа достал из аптечки бинт, вату, забинтовал зайцу сломанную ножку и посадил в ящик. Мама положила туда сена, моркови, мисочку с водой поставила. Так у нас зайка и остался жить. Целый месяц прожил. Ножка у него совсем срослась, он даже из ящика выскакивать
начал и меня вовсе не боялся. Выскочит, побегает по комнате, а как зайдёт ко мне кто-нибудь из ребят, под кровать спрячется. Пока заяц у нас дома жил, и снег выпал, белый, пушистый, как зайкина шубка. В нём зайцу легко прятаться. В снегу его не заметишь.
– Ну, теперь можно его и обратно в лес выпустить, – сказал нам однажды
папа.
Так мы и сделали – отнесли зайца в ближайший лесок, попрощались с
ним и выпустили на волю. Утро было тихое, накануне ночью насыпало много снегу. Лес сделался белый, мохнатый. В один миг наш зайка в заснеженных кустах исчез.
Вот когда ему белая шубка пригодилась!

Найдите в тексте и прочитайте ответы на вопросы.
1. Почему лес казался хмурым?

Зимой лес казался хмурым, потому что не было снега.

 2. Каким был зимний лес?

Все листья с деревьев давно опали, перелётные птицы улетели на юг

3. Как вели себя вороны?

Вороны плохо себя вели.

4. Кого увидели под кустом ребята?

Мальчик увидел кролика под кустом.

5. Почему зайцу трудно было спрятаться?

Потому что не было снега.

6. Что случилось с зайцем?

Вороны сломали кролику ногу.

7. Как лечили сломанную ножку зайцу?

Папа взял из аптечки бинт и ватный тампон, перевязал кролику сломанную ногу и положил в ящик. Мама положила туда траву, морковь, поставила стакан воды.

8. Когда решили выпустить на волю зайца?

Когда выпал снег, кролика отпускали.

9. Как зайцу пригодилась белая шубка?

Лес сделался белый, мохнатый. В один миг наш зайка в заснеженных кустах исчез․ Вот когда ему белая шубка пригодилась!

Напишите антонимы данных слов.
Лето- зима, день-вечер, жара- холодно, согреться- простудиться, холодный- горячий, белый черный, исчезнуть- появляться, белеть- чернить, улететь- прилететь.

Составьте из данных слов предложения и запишите их.
1. землю, Всю, белый, пушистый, укрыл, снег

Всю  землю  укрыл  белый  пушистый  снег.

2. деревьях, снег, На, лежит

На деревьях  лежит  снег.

3. животных, Снег, от, холода, спасает

Снег  спасает  животных от  холода.

4. снежный, покров, Растениям, зимой, необходим

Растениям  зимой  снежный покров  необходим.

5. день, 21 декабря, семь, продолжается, часов.

Нет

Найдите в интернете информацию о том, как проводит зиму заяц. Информацию поместите в свой блог. 

Зимой кролик меняет мех. Мех меняется и становится белым. С помощью этого белого меха они прячутся в снегу. Так он защищает себя зимой. Ни одно животное не видит его зимой, потому что он белый.

В этом вопросе трусливому кролику повезло.

Մաթեմատիկա 08.12.2021

1. Եթե Աշոտի  մտապահած  թվին ավելացնենք 2 և ստացված  գումարը փոքրացնենք 3 անգամ, ապա կստանանք 34։ Գտե՛ք Աշոտի մտապահված թիվը։

Լուծում՝․

1)34×3=102

2)102-2=100

Պատ՝․ 100:

• Աննայի մտապահած թվի եռապատիկից, եթե հանեք 5-ի քառապատիկը, ապա կստանաք 40։ Գտե՛ք Աննայի մտապահված թիվը։

Լուծում՝․

1)5×4=20

2)20×3=60

Պատ՝․ 60:

• Եթե Գայանեի  մտապահած թվից հանենք  ամենափոքր զույգ երկնիշ թիվը, արդյունքը հնգապատկենք, ապա կստացվի 125։ Գտե՛ք  Գայանեի  մտապահված  թիվը։

Լուծում՝

1)125:5=25

2)25+10=35

Պատ՝․ 35:

• Եթե Արամի մտապահած  թվին ավելացնենք 127 և ստացված գումարից հանենք  89, ապա կստանանք 111։ Գտե՛ք Արամի մտապահված թիվը։

Լուծում՝․

1)111+89=200

2)200-127=73

Պատ՝․ 73:

• Եթե Նարեի մտապահած թիվը բազմապատկենք 3-ով ու ստացված արտադրյալին  գումարենք 83, ապա կստացվի 419։ Գտե՛ք  Նարեի մտապահված  թիվը։

Լուծում՝․

1)419-83=336

2)336:3=112

Պատ՝․  112:

• Եթե Նարեկի մտապահած թվի կրկնապատիկից հանենք 14 և արդյունքը բաժանենք 5-ի, կստանանք 60։ Ո՞ր թիվն է մտապահել Նարեկը։

Լուծում՝․

1)60×5=300

2)300+14=314

3)314:2=157

Պատ՝․ 157:

• Ո՞ր թիվն է մտապահել Սոնան, եթե նրա մտապահած թիվը կրկնապատկենք,  արդյունքը փոքրացնենք  10-ով,    կստանանք  200։

Լուծում՝․

1)200×10=2000

2)2000:2=1000

Պատ՝․ 1000:

• Եթե Դավիթի մտապահած թիվը բազմապատկենք 4-ով և արդյունքից հանենք 20, կստանանք 2020։ Ո՞ր թիվն է մտապահել Դավիթը։

Լուծում՝․

1)2020+20=2040

2)2040:4=510

Պատ՝․  510:

Բաժանարար թեմայից վերհիշենք՝

9․ Քանի՞ բաժանարար ունի 35-ը։

Պատ՝․ 4(1,35,7,5):

10․ Քանի՞ բաժանարար ունի 28-ը։

Պատ՝․ 6 (28, 1, 7, 4, 2, 14):

11․ Սիրելի սովորողներ, այժմ ինքներդ կազմեք նմանատիպ առաջադրանքներ։

1.Եթե  Գևորգի  մտապահած  թվին ավելացնենք 5 և ստացված  գումարը փոքրացնենք 5 անգամ, ապա կստանանք 11։ Գտե՛ք Գևորգի մտապահված թիվը։

Լուծում՝․

11×5=55

2)55-5=50

Պատ՝․  50:

2. Եթե Մարիամի մտապահած  թվին ավելացնենք  124 և ստացված գումարից հանենք  24, ապա կստանանք 211։ Գտե՛ք Մարիամի մտապահված թիվը։

Լուծում՝

1)211+24=235

2)235-124=111

Պատ՝․ 111:

3. Եթե Նարեկի մտապահած թվի կրկնապատիկից հանենք 20 և արդյունքը բաժանենք 4-ի, կստանանք 25։ Ո՞ր թիվն է մտապահել Նարեկը։

Լուծում՝․

1)25×4=100

2)100+20=120

3)120:2=60

Պատ՝․  60:

4. Ո՞ր թիվն է մտապահել Սոնան, եթե նրա մտապահած թիվը կրկնապատկենք,  արդյունքը փոքրացնենք  10-ով, կստանանք  100։

Լուծում՝․

1)100×10=1000

2)1000:2=500

Պատ՝․  500:

5) Քանի՞ բաժանարար ունի 100-ը։

Պատ՝․  9 (25, 10, 5, 20, 50, 2, 100, 1, 4):