Գրիգոր Խանջյան-Վարդանանք
- Ի՞նչ է աշխարհագիրը։
Աշխարհագիր՝ նշանակում է մարդկանց և գույքերի ցուցակագրություն՝ վիճակագրություն,մարդահամար։
- Ո՞վ է Հազկերտ 2-րդը,ի՞նչ քայլերի դիմեց Արևելյան Հայաստանի ներքին ինքնուրույնությունը ոչնչացնելու ուղղությամբ:
Հազկերտ 2-րդը պարսկաստանի թագավորն էր։ Սկզբում ինքնուրունությունը թուլացնելու համար հայ նախարարներին քաշեց անվերջանալի արշավանքների մեջ հոների դեմ։ Հետո աշխարհագիր անցկացվեց, հարկերը ծանրացան և նույնիսկ եկեղեցին դարձավ հարկատու։ Իսկ մինչև ճակատամարտը, Հազկերտը հայերից պահանջում էր անհապաղ զրադաշտականություն ընդունել, և թողնել քրիստոնեությունը։ Սակայն նա օտարերկրյա նախարարների հետ իր հավատարմությունն էր հայտնել թե Սասանյան կայսրության, և քե քրիստոնեության հանդեպ։
- Ո՞րքանով էին արդարացված Վասակ Սյունու և Վարդան Մամիկոնյանի խմբավորումների մոտեցումները:
Կարծում եմ երկու մոտեցումներն էլ ճիշտ չեն, սակայն Վասակ Սյունու մոտեցումն այդ իրավիճակում ավելի ճիշտ էր, քանի որ նրանք ռազմապես ուժեղ չէին։ Իսկ Վասակ Սյունու մտածածը չէր կարող ամբողջությամբ իրագործվել, քանի որ Հազկերտը բանակցությունների մտադրություն չուներ։ Այդ որոշումը չի բեկանվում նաև այն ժամանակ, երբ Հազկերտը, նկատի ունենալով ապստամբության
ծավալումը, չեղարկում է հայերի հավատափոխության իր հրովարտակը։ Եվ Հազկերտի այս քայլից հետո, 451 թ. մայիսի 26-ին սկսվում է Ավարայրի ճակատամարտը։
- Ի՞նչ նշանակություն ունեցան Վարդանանց և Վահանանց պատերազմները,արդյո՞ք նրանք հասան իրենց նպատակին,ինչպե՞ս:
Վարդանանց պատերազմն ավարտվեց հայերի պարտությամբ, սակայն պարսիկներն հասկացան, որ հայերի բռնի կրոնափոխությունը շատ թանկ ռազմական ջաներ է պահանջում։ Իսկ Վահանանց պատերազմում հայերն լիակատար հաղթանակ տարան, և պարսիկները հասկանալ ամենը, փորձում էին սիրաշահել հայ նախարարներին։ Բայց Վահանաց պատերազմից հետո ևս անախորժ դեպք տեղի ունեցավ, Վրաց արքայի խնդրանքի պատճառով։
- Ըստ քեզ՝ ի՞նչ ընթացք կարող էին ունենալ հայ-պարսկական հարաբերությունները,եթե Վարդան Մամիկոնյանն ու իր կողմնակիցները վստահեին Վասակ Սյունուն և դադարեցնեին ռազմական գործողությունները:Կամ հակառակը՝ եթե Վասակ Սյունին միանար Վարդան Մամիկոնյանին:
Կարծում եմ, պետք է երկու թագավորներն էլ իրենց ամբիցիաները թողնեին, հանուն Հայաստանի ինքնիշխանության։ Եվ Վասակ Սյունեցին և Վարդան Մամիկոնյանը ցանկանում էին դառնալ թագավոր, պարզապես Վասակ Սյունեցին քաղաքական գործիչ էր, իսկ Վարդան Մամիկոնյանը ռազմական։ Նրանք կարող էին ընդհանուր հայտարարի գալ, հետո գահը կիսել։
Կարծում եմ, ոչ ճիշտ է ամբողջությամբ դադարեցնել ռազմական գործողությունները, ոչ էլ պետք է բանակցել, բանակցել չպատրաստվող պետության հետ։ Բայց, իհարկե, Վասակ Սյունեցին նույնպես իր մտքում ունեցած կլիներ ռազմական ճանապարհը։